Bal arılarında besleme konusuna öncelikle, doğadan bu ihtiyacı nasıl karşıladıklarına bakarak cevaplar bulabiliriz.
Doğadan arılar tarafından toplanan bal özünün içeriğinin büyük bir kısmını sakkaroz oluşturur.
Bal özü ise, çiçeklerden ve salgı yapan böceklerden derlendiğine göre, özellikle erken baharda ve sonbaharda azalan bal özünün takviye edilmesi gerekmektedir.
Besleme konusu arıcılık sektörü içerisinde en çok tartışılan konulardandır. Çok değişik ve bölgesel besleme ürünleri ile teknikleri kullanılmaktadır.
Paylaştığımız bilgiler İç Anadolu bölgesinde denenmiş ve başarılı olmuş besleme ürünlerini ve tekniklerini içermektedir.
Sıvı Besleme
Sıvı besleme ürünü hazırlanması
Koyu Sıvı Besleme Şurubu 2/1
1 birim su kaynatılır ve ateşten indirilir.
İçerisine 2 birim çay şekeri katılarak, eriyene kadar karıştırılır.
Elinizde mevcut ise, az miktarda bal katılabilir.
Başka hiç bir ürünün katılmasını tavsiye etmiyoruz.
Normal Sıvı Besleme Şurubu 1/1
1 birim su kaynatılır ve ateşten indirilir.
İçerisine 1 birim çay şekeri katılarak, eriyene kadar karıştırılır.
Elinizde mevcut ise, az miktarda bal katılabilir.
Başka hiç bir ürünün katılmasını tavsiye etmiyoruz.
Neden besleme yapacağız?
Yiyecek sıkıntısı çeken kolonilerin besin eksiğini tamamlamak.
Ana arının yumurtlamaya teşvik edilmesi
Hava şartlarının uçuşa müsait olmadığında su ve enerji ihtiyacını karşılamak.
Genel dikkat edilmesi gereken konular
Besleme uçuş faaliyeti yoğun ise akşam saatlerinde yapılmalıdır. Uçuş faaliyeti yok veya az ise, gündüz şartlarında besleme yapılabilir.
Bir defada çok miktarda vermek yerine, azar azar gün aşırı besleme yapılmalıdır.
Şuruplar yerlere dökülmemeli, yemliklerden taşırılmamalıdır.
Her koloni tek başına beslenmeli, toplu olarak ortada besleme yapılmamalıdır.
Besleme Kapları
Bizlerin kullandığı ve genel olarak kabul gören besleme kutuları üst yemlik diye tanımlanan plastik yemliklerdir.
Sıvı besleme zamanlaması
Erken İlkbahar
Erken ilkbaharda sıvı besleme başlangıç zamanlamasını kesin bir tarih olarak vermek, mevsimsel farklılıklar sebebiyle mümkün gözükmüyor.
Bir kaç veriyi takip etmekte fayda var.
Gece sıcaklıklarının yükselmesi...
Yavrulama faaliyetinin başlaması...
Polen toplama davranışının az da olsa başlaması...
Bir yıl önceki besleme uygulamalarının sonuçları...
Çevredeki arıcıların uygulamaları...
Erken ilkbaharda sıvı beslemeye koyu şurup ile başlayacağız.
Eğer şartlarınız uygun ise, gün aşırı 250 ml. kadar şurup verilmesi yeterli olur.
Eğer besin takviyesi amacıyla yapılıyorsa, bu miktar arının alabileceği miktara arttırılabilir. Güçlü sayılabilecek bir koloni bir gecede 1 kg. şurubu alabilir.
İlkbahar
Polen akışının hızlanması ve gece sıcaklıklarının yükselmesi ile, yavru alanı iyice genişleyecektir.
Artık beslemeyi 1/1 oranında yapmaya başlıyoruz.
Miktar olarak yine gün aşırı 250 ml. kadar verilmesi yeterli olacaktır.
Bal akımının başlaması tahmin edilen tarihten 1 - 1,5 ay kadar önce besleme kesilmelidir.
Ancak bulunulan bölgede erken baharda gelen nektarı takip ederek, daha erken besleme kesilebilir.
Sonbahar
Bal hasadı sonrası, kışa hazırlık kapsamında çalışmaların en önemlilerinden birisi de sonbahar beslemesidir.
Sonbahar beslemesi de iki aşamalı yapılacaktır.
İlk önce genç işçi arıların kolonide çoğalması için ana arıyı teşvik kapsamında besleme yapacağız.
Bu besleme için 1/1 oranında ve yine gün aşırı 250 ml. olacak şekilde vermeliyiz.
Bu beslemede toplam süre en az 1 ay olmalıdır.
Ana arının yumurtlama davranışı kontrol edilmelidir.
Yumurtlama düzeyi azaldığında ve gece sıcaklıkları düşmeye başladığında teşvik beslemesi bitirilmelidir.
1 hafta kadar ara verildikten sonra, çıkan yavruların yerine salkım bölgesine yakın bölgelerde stoklama yapılabilmesi amacıyla koyu beslemeye başlayacağız.
Stok beslemesi planlanan stoklar tamamlanana kadar devam edilir.
Bu beslemede miktar arıların alabildiği kadar olup; gerekirse her akşam verilebilir.
*Sıvı besleme ürünlerinin içerisine kesinlikle antibiyotik içeren ilaçlar atmayınız.
*Sıvı besleme ürünlerinde vitamin kullanılması gereksizdir. Çünkü arılar en büyük vitamin kaynağı olan poleni tüketebilen şanslı canlılardandır.
*Sıvı besleme ürünlerinde limon, limon tuzu, tartarik ve krem tartarik vb. asit içerikleri kullanmanıza hiç gerek yoktur.
*Sıvı beslemeyi bal derlenmesinde kullanacak arıcılarımıza zaten sözümüz yoktur ama siz bal akımı başladığında kesinlikle besleme yapmayınız.
*Sıvı besleme ürününü hazırlarken çay şekeri dediğimiz sakkarozu kullanınız. Ucuz dökme şekerlerden uzak durunuz.
Ucuz dökme şekerler, fabrikalarda üretim esnasında yerlere dökülen şekerler olup; zararlı bir çok atık içermektedirler.
*Tüm arıcıları, arılara şeker veren bir araç olarak gören tüketicileri fırsat buldukça bilgilendiriniz.
Katı besleme
Katı besleme ürünü hazırlanması
Pudra şekeri ve bal...
Bu iki ürün dışında başka hiç bir şeye gerek olmayacaktır.
Pudra şekerini hazır almak yerine, mutlaka kendiniz çektiriniz.
Çünkü ticari pudra şekerlerinde topaklaşmayı önlemek için nişasta kullanılmaktadır. Arılar nişastayı tüketememektedirler.
Bal için ise , söylenecek en önemli konu, kendi balınız olmasıdır.
Eğer kendi balınız yok ise, güvendiğiniz bir arıcıdan bal edinmelisiniz.
Katı besleme ürünlerini hazır halde satın almak mümkün olsa da, kendinizin yapması gerektiğini öneriyoruz.
Kek yapımı
1 birim bal ve 3 birim pudra şekeri...
Balın benmari usulü ısıtılması, pudra şekeri ile kaynaşması için güzel bir durum yaratıyor.
Pudra şekerinin üzerine dökülen ılık bal, yoğrulur ve uygun kap veya poşetlere doldurulur.
Kek içerisine antibiyotik, vitamin vb. katmaya hiç gerek yoktur.
Ancak baharda kullanılacak keklere polen katılması tavsiye edilmektedir.
Kullanılan bal, polen yoğunluklu bir bal ise polen katkısına da gerek kalmayacaktır.
Katı besleme ürünü koloniye verilmesi
Katı besleme ürünü olan kekin koloniye genellikle çerçeve üzerine verildiğini görüyoruz.
Ancak bu durum, bir çok sakıncalı durum yaratmaktadır.
Özellikle uygun kıvamda yapılmayan kek, arıların üzerine akmaktadır.
Hava sıcaklıklarının düşmesi ile, salkıma giren arıların keki tüketmeye devam etmeleri sindirim problemleri yaratabiliyor.
Özellikle su ihtiyacı için uçuş yapılması davranışı da katı besleme handikaplarındandır.
Bu sebeplerden ve uygulama kolaylığı olarak, sıvı besleme kaplarının orta bölmesini kaldırarak keki dolduruyoruz.
Bu durumda salkıma girmiş koloninin keke ulaşması mümkün olmuyor.
Yoğun biçimde talep gören bir kek kutusu, yavaş yavaş nektar akımı duygusu ile ana arı teşviki için de faydalı olmaktadır.
Katı besleme ürünleri kolonideki bal stoklarını tamamlama ürünü değildir.
Bal stoklarının tamamlanması mutlaka koyu sıvı besleme ile yapılmalıdır.
Arı keki konusunda Türk Standartları Enstitüsü tarafından
TS 12064 hazırlanmıştır.
Bu standarda göre arı kekleri 5 grupta tanımlanmaktadır.
*Sade kek
*Proteinli kek
*Vitaminli kek
*Polenli kek
*Kompoze kek
Bizler bugüne kadar edindiğimiz bilgiler ve uygulama sonuçlarına göre bu çeşitlerden sadece 2 adedini önemsiyoruz.
Sade ve Polenli kek
Standarda göre sade kek içerisinde %65 pudra şekeri ve %35 bal bulunmalıdır.
Polenli kekte ise, %63 pudra şekeri, %35 bal ve %2 polen bulunmalıdır.
Öneri olarak polenli kek her zaman öncelikli tercihimiz olmalıdır.
Yine standarda göre arı kekinin tarifi aşağıdaki gibi yapılmıştır.
Arı keki;
* Koloni bireylerinin sağlık durumları ve verimleri üzerinde herhangi bir olumsuz etki yapmayacak besinlerden yapılmış, içerisine herhangi bir yabancı madde katılmamış,
* Yumuşak fakat akıcı olmayan hamur kıvamında,
* Kemik renginden koyu sarıya kadar değişen renkte,
* Genellikle bal aroması ve kokusunda,
* Tatlı lezzette,
* İçerisinde serbest halde su ihtiva etmeyen bileşimde olmalıdır.
İnvert Ürünlerle Besleme
Ülkemizde invert ürünleri fabrikasyon olarak üreten kuruluşlar bulunmakta olup, her arıcı invert şurup kullanmak yerine ılık sıvı besleme ürünlerini tercih etmelerinden yanayız.
Özellikle ev yapımı invert ürünler kesinlikle kullanılmamalıdır.
Günümüzde arıcının sıvı besleme ürünlerini invert hale getirecek enzimler yaygınlaşana kadar asit vb. ürünlerle invert yapmanın doğru olmadığı değerlendirilmektedir.
